نشانه‌ها و علائم مصرف بیش از حد روی
شاید برای برخی افراد به ویژه کسانی که از مکمل روی استفاده می‌کنند، پیش آمده باشد که پس از مصرف مکمل روی، دچار برخی علائم مانند مشکلات گوارشی یا حالت تهوع شوند. این احتمال وجود دارد که این عارضه به دلیل مصرف روی بیش از حد مورد نیاز بدن بوده و فرد دچار مسمویت با روی شده باشد.
شاید برای برخی افراد به ویژه کسانی که از مکمل روی استفاده می‌کنند، پیش آمده باشد که پس از مصرف مکمل روی، دچار برخی علائم مانند مشکلات گوارشی یا حالت تهوع شوند. این احتمال وجود دارد که این عارضه به دلیل مصرف روی بیش از حد مورد نیاز بدن بوده و فرد دچار مسمویت با روی شده باشد.
عوارض مصرف زیاد روی
بسیاری از ما با یا بدون تجویز پزشک از مکمل روی برای مشکلات پوست و مو، بالا بردن ایمنی بدن یا جلوگیری یا درمان سرماخوردگی استفاده می کنیم. اما خوب است بدانیم که علیرغم اثرات مفیدی که این ماده معدنی ضروری در بدن ما دارد، مصرف بیش از حد آن می‌تواند با عوارض جدی و مسمومیت همراه باشد. در این مقاله به مرور علائم شایع ناشی از مصرف بیش از حد روی می‌پردازیم.
و اما، روی چیست و در بدن ما چی می‌کند؟
روی یک ماده معدنی ضروری است که به طور طبیعی در برخی غذاها وجود دارد، به برخی دیگر اضافه می‌شود و به عنوان یک مکمل غذایی در دسترس است. روی همچنین در پاستیل‌های سرد، داروهای بدون نسخه که به عنوان درمان سرماخوردگی فروخته می‌شوند و برخی از کرم‌های چسبنده دندان مصنوعی یافت می‌شود.
روی در بسیاری از فعالیت‌های سلول‌های بدن نقش حیاتی دارد، مثلاً حضورش به عنوان کاتالیزور برای فعالیت بسیاری از آنزیم‌های بدن ضروری است. روی در ساخت پروتئین‌ها و DNA، التیام زخم‌ها، عملکرد سیستم ایمنی، تقسیم سلولی، رشد و تکامل در دوران بارداری، نوزادی، کودکی و نوجوانی و بسیاری از فعالیت‌های دیگر از جمله عملکرد حس چشایی ما نقش دارد.
متخصصان حوزه سلامت و تغذیه، سطح بالای مصرف قابل تحمل (UL) روی را 40 میلی گرم در روز برای بزرگسالان 19 سال و بیشتر تعیین کرده‌اند. UL، بالاترین مقدار توصیه شده روزانه یک ماده مغذی است و بدن اکثر افراد، حداکثر تا این مقدار دریافت ماده مغذی را می‌تواند تحمل کند و بعید است که این مقدار عوارض جانبی منفی ایجاد کند.
غذاهای سرشار از روی
منابع غذایی سرشار از روی شامل گوشت، ماهی، غذاهای دریایی و برخی غلات غنی شده هستند. غنی ترین منبع غذایی روی، صدف خوراکی است که در هر 85 گرم (3 اونس) آن، 32 میلی گرم روی وجود دارد، یعنی 291 درصد ارزش غذایی روزانه روی را تأمین می‌کند. لوبیا، آجیل و غلات کامل حاوی روی هستند، اما دسترسی زیستی روی این غذاها کمتر از غذاهای حیوانی است، زیرا این غذاها حاوی فیتات هستند. فیتات‌ها، شکل ذخیره فسفر در گیاهان هستند. این ترکیبات با برخی مواد معدنی مانند روی ترکیب می‌شوند و از جذب آن‌ها در روده جلوگیری می‌کنند. میوه‌ها و سبزیجات حاوی مقدار بسیار کمی روی هستند.
مسمومیت با روی
در حالت طبیعی، مقدار روی به‌دست‌آمده از غذا به ندرت به 50 میلی‌گرم می‌رسد، بنابراین بعید است روی موجود در غذاها (نه غذاهای غنی شده با روی) باعث مسمومیت روی شود. با این حال، مسمومیت روی می‌تواند از مکمل‌های غذایی، از جمله مولتی ویتامین‌ها، یا مصرف تصادفی محصولات خانگی حاوی روی رخ دهد. استفاده بیش از حد از کرم‌های چسبنده پروتزهای دندانی حاوی روی هم می‌تواند مسمومیت روی ایجاد کند. همچنین، با استنشاق یا قرار رفتن پوست در معرض مقادیر زیاد روی، مسمومیت با روی اتفاق می‌افتد. این مسمومیت بیشتر در مشاغل صنعتی مانند فلزکاری اتفاق می‌افتد. علائم مسمومیت با روی ممکن است بسته به مقدار ماده معدنی که مصرف کرده‌اید و اینکه آن را در مدت زمان کوتاه یا در مدت طولانی‌تر مصرف کرده‌اید، متفاوت باشد.
1. حالت تهوع و استفراغ
یک عارضه جانبی شایع مسمومیت با روی، حالت تهوع و استفراغ است. جالب است که یک تحقیق نشان داد، افرادی که از مکمل‌های روی برای درمان سرماخوردگی استفاده می‌کنند، مدت سرماخوردگی‌شان کمتر می‌شود، اما 64 درصد بیشتر از کسانی که بدون مکمل روی دوره سرماخوردگی خود را طی کرده‌اند، دچار تهوع می‌شوند.
اگر با مصرف مکمل روی، دچار استفراغ می‌شوید، امکان دارد به مسمومیت روی مبتلا شده باشید، پس حتماً به پزشک مراجعه کنید. لازم است این را بدانیم که با استفراغ، روی اضافه از بدنمان خارج نمی‌شود و برای درمان این مسمومیت و پیشگیری از عوارض بیشتر آن، حتماً به مراقبت‌های پزشکی نیاز داریم.
هنگامی که فردی مقدار سمی روی مصرف کرده است، ممکن است باعث شود که خون در استفراغ او نیز وجود داشته باشد. خون در استفراغ ناشی از مسمومیت با روی، ممکن است گاهی شبیه تفاله قهوه باشد. استفراغ خون یک بیماری جدی است که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
2. درد معده و اسهال
یک عارضه دیگر مسمومیت با روی، درد معده و اسهال است. ممکن است این اسهال آبکی باشد یا با خونریزی گوارشی همراه شود. در صورتی که متوجه علائم خونریزی در روده، مانند اسهال خونی یا مدفوع سیاه، شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
3.علائم شبه آنفولانزا
قرار گرفتن در معرض روی، می‌تواند در محیط‌های کاری صنعتی، به ویژه کارهایی مانند فلزکاری، رخ دهد. به عنوان مثال می‌توان به جوشکاری، لحیم کاری و تولید آلیاژ اشاره کرد. کارگرانی که بخارهای فلزی خاصی تنفس می‌کنند، ممکن است مقادیر سمی روی استنشاق کنند. استنشاق دود روی می‌تواند علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب، لرز، سرفه، سردرد و خستگی ایجاد کند. البته، این علائم در بسیاری از شرایط از جمله سایر سمیت‌های مواد معدنی رخ می‌دهد. در نتیجه، تشخیص سمیت روی می‌تواند دشوار باشد، که ممکن است برای تشخیص دقیق نوع مسمومیت، نیاز به آزمایش خون، تاریخچه غذایی و سابقه پزشکی و بیماری وجود داشته باشد. بنابراین، اگر در مکانی کار می‌کنید که ممکن است در معرض روی قرار بگیرید، حتماً این موضوع را به پزشک یا مراقب سلامت خود اعلام کنید.
4. کلسترول "خوب" پایین
اگر دوزهای 50 میلی‌گرم روی یا بیشتر برای چندین هفته، مصرف شود، که معمولاً با دریافت مکمل‌ها یا بر اثر استفاده زیاد کرم‌های چسب پروتز دندانی اتفاق می‌افتد، سطح کلسترول HDL خون کاهش پیدا می‌کند.
می‌دانیم که کلسترول HDL معروف به کلسترول خوب، با پاکسازی سلول‌ها از کلسترول، از تولید پلاک در عروق خونی جلوگیری می‌کند و خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد. متخصصان توصیه می‌کنند مقدار HDL بیش از 40 میلی گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) در مردان و 50 میلی گرم در دسی‌لیتر در زنان، خطر بیماری فلبی را کاهش می‌دهد.
البته لازم است این را نیز بدانیم که، مکمل‌های روی ممکن است سطح کلسترول را در افرادی که به چاقی یا دیابت مبتلا هستند، بهبود ببخشد. طبق برخی تحقیقات، مصرف روی در مقادیر استاندارد و نه بیش از حد مورد نیاز، باعث کاهش کلسترول LDL (بد) و افزایش کلسترول HDL (خوب) می‌شود. البته تجویز مکمل روی با این هدف، نیاز به توصیه و تجویز پزشک بر اساس شرایط سلامتی فرد دارد.
5. تغییر حس چشایی
روی در عملکرد حس چشایی ما بسیار مهم است. کمبود روی ممکن است سبب شد حس چشایی مختل شود. از سوی دیگر، مصرف بیش از حد روی مانند مکمل‌های روی به ویژه قرص‌ها و شربت‌ها، می‌توانند باعث ایجاد طعم بد در دهان شوند. این حالت در افرادی که برای درمان سرماخوردگی از مکمل روی استفاده می‌کنند، گزارش شده است.
بنابراین پیش از این که تصمیم بگیرید از مکمل روی برای درمان سرماخوردگی استفاده کنید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
6. کمبود مس
دوزهای روی بالاتر از UL، می‌تواند در جذب مس، اختلال ایجاد کند. بنابراین اگر فردی به مدت طولانی از مکمل روی با دوزهای بالاتر از 50 میلی‌گرم استفاده کند، به کمبود مس دچار خواهد شد.
مس یک ماده معدنی ضروری است که به جذب و متابولیسم آهن و تشکیل گلبول‌های قرمز و سفید خون کمک می‌کند. کمبود مس ناشی از مصرف بیش از حد روی می‌تواند به کم خونی فقر آهن، کم‌خونی سیدروبلاستیک و نوتروپنی، منجر شود.
7. علائم عصبی
همچنین، بر اساس چند گزارش، استفاده بیش از حد از کرم‌های چسب دندان مصنوعی حاوی حداکثر 34 میلی گرم روی در هر گرم محصول می‌تواند منجر به علائم عصبی، مانند؛ آتاکسی حسی و میلوپاتی و کم‌خونی شود. استفاده از فرمولاسیون‌های بدون روی برای جلوگیری از این اثرات توصیه می‌شوند.
بنابراین، اگر از مکمل‌های مس استفاده می‌کنید یا دچار مشکلات سلامتی مربوط به مس هستید، قبل از مصرف مکمل روی با پزشک خود صحبت کنید.
8. عفونت‌های مکرر
روی نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی دارد و کمبود روی می‌تواند بر عملکرد آن تأثیر بگذارد. با این حال، روی بیش از حد ممکن است پاسخ ایمنی بدن را سرکوب کند. روی اضافی باعث می شود عملکرد سلول‌های T، کاهش پیدا کند. سلول‌های T نوعی گلبول سفید هستند که به پاتوژن‌ها متصل می‌شوند و آن‌ها را از بین می‌برند. این بدان معنی است که روی بیش از حد ممکن است توانایی بدن شما را برای مبارزه با عفونت‌ها کاهش دهد.
نتیجه آنکه،
مصرف بیش از حد روی از طریق مکمل، بلعیدن ترکیبات حاوی روی، کرم‌های چسب دندانی و همچنین قرار گرفتن در معرض بخارات روی، می‌تواند منجر به مسمومیت روی شود که عوارض مختلفی مانند، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، خونریزی گوارشی، کمبود مس، کاهش کلسترول HDL، تغییر حس چشایی، علائم شبه آنفولانزا، عفونت‌های مکرر، برخی انواع کم خونی و برخی علائم عصبی شود. سمیت روی می‌تواند هم اثرات حاد (فوری) و هم اثرات طولانی مدت (مزمن) داشته باشد. شدت علائم به دوز و مدت مصرف بستگی دارد.
اگر فکر می‌کنید این علائم را تجربه می‌کنید، حتماً سریعاً به پزشک مراجعه کنید. رفع این مسمومیت به کمک‌ها و مراقبت‌های پزشکی و استفاده از دارو مانند مسدود کننده‌های H2 یا مهارکننده‌های پمپ پروتون را برای کاهش تولید اسید معده، کلسیم دی سدیم ادتات و داروهایی برای کاهش علائم ایجاد شده، نیاز دارد.
| نام نویسنده | عالمه حریری فر |
| کلمه های کلیدی | روی، اوردوز روی، مصرف بیش از حد روی، مسمومیت با روی، عوارض مصرف زیاد روی |
| تاریخ ثبت | 1401/09/09 |
